Eski Van Evleri
Vanlı Yüksek Mimar ve Akademisyen Gökhan Uşma, kent kimliğini oluşturan önemli değerlerden biri olan Geleneksel Van Evlerinin tarihsel süreçteki durumu, mimari özellikleri ve özgülüğünü yazdı.
Genç mimarın, Van’ın Tuşba ve İpekyolu ilçelerinde bulunan, ayakta kalmayı başarabilmiş az sayıda geleneksel konut ve 2011 depremi sonrası ya da daha öncesinde yıkılmış olan toplamda 35 adet konutu inceleyerek yazdığı kitap Van’ın Kent hafızasının oluşması açısından oldukça önem taşımaktadır.
Gökhan Uşma, Yıldız Teknik Üniversitesi mezunu olup aynı Üniversiteye doktora tezi olarak da sunduğu Eski Van Evleri Kitabının içerikleri bir çok makalede yayınlanmış olup çeşitli ulusal ve uluslar arası toplantılarda bildiri olarak da yayınlandı.
Halen Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesinde Araştırma Görevlisi olan Uşma’nın Eski Van Evleri Kitabının basımı Nobel Akademiz Yayıcılık tarafından yapıldı.
[ads2]
Kitabın Konusu
Geleneksel Türk Evlerinin genel özellikleri, tarihi süreç içerisinde süregelen bir kültür birikimiyle meydana gelmiştir. Anadolu’nun coğrafi ve iklimsel özellikleri de konut yapımında her dönemde etkili faktörler olmuştur. Yapım tekniği, uygulama yöntemleri, kullanılan malzeme ve cephe şekillenişinde yörenin coğrafi ve iklim özelliklerinin etkisi görülmektedir. Yörede hâkim olan inanç sistemi, ekonomik şartlar, yaşam tarzı gibi durumlarında etkili olması ve tüm bu faktörlerin bir araya gelmesi, Anadolu’nun farklı yerlerinde mimari çerçevede farklı sonuçlar doğmasına neden olmuştur.
İçinde barındırdığı konut dokusu ve korunamayan yapıların genel özellikleri incelendiğinde, Anadolu konut mimarisinin karakteristik özelliklerini büyük ölçüde yansıtan Van kenti, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, tarihi, kültürü ve mimari mirasıyla önemli bir yerleşim yeridir. Farklı medeniyetler farklı mimari yapı tiplerini meydana getirirken, birbirleriyle olan etkileşimleri de Van kent dokusunun oluşumunda etkili olmuştur.
35 Eski Van Evi İncelendi
Bu çalışmanın amacı ise öncelikle Geleneksel Türk Evlerini incelemek, daha sonra geleneksel Van Evlerini mimari özellikleri çerçevesinde ele almak ve Geleneksel Türk Evleri içindeki önemini ve özgün değerini ortaya çıkarmaktır. Bu kapsamda Van’ın Tuşba ve İpekyolu (eski Van Merkez ilçesi) ilçelerinde bulunan ayakta kalmayı başarabilmiş az sayıda geleneksel konut ve 2011 depremi sonrası ya da daha öncesinde yıkılmış olan toplamda 35 adet konut incelenmiştir. Kent kimliğini oluşturan önemli değerlerden biri olan Geleneksel Van Evlerinin tarihsel süreçteki durumu, mimari özellikleri ve Anadolu’daki Geleneksel Türk Evleri içindeki özgün değeri, çalışma sonucunda elde edilen bulgular neticesinde değerlendirilmiştir.
Yapımında Kerpiç, Taş ve Ahşap Kullanılmakta
Geleneksel Türk evinin özelliklerini içinde barındıran, günümüze ulaşmış geleneksel Van evlerinin yapım tarihleri çoğunlukla 1915 Ermeni isyanı ve yangınından sonrasına dayanmaktadır. Van kent dokusunun önemli mirasçılarından biri olan geleneksel Van evinin yapımında taş, kerpiç ve ahşap malzeme kullanılmıştır. Yapım tekniği olarak taş temel üzerine kerpiç duvarlar örülmüştür. Ahşap hatıl destekli düz damlarla örtülü olan Van evlerinin günümüzde bazı örneklerinde görülen kırma çatılar sonradan eklenmiştir. Plan tipi olarak çoğunlukla iç sofalı plan tipinde düzenlenmiş, tek katlı veya iki katlı olarak inşa edilmişlerdir. Van konut mimarisi, yapım tekniği ve malzeme kullanım biçimleri açısından bölgenin diğer kentlerinden farklılaşmıştır. Bölgede temel yapı malzemesi olarak tercih edilen taşın yerine geleneksel Van evlerinde kerpicin kullanıldığı görülmektedir.
Erzurum Evleri ile Benzerlik Göstermekte
Geleneksel Van evleri, aynı bölgede bulunan Bitlis ve Erzurum evlerinin plan oluşumu ve yapı malzemesi kullanımından tamamen farklılaşırken, Erzurum evlerinde de yer alan tandır evi ve tandır evinin yapıya bitişik olarak inşa edilmesi açısından benzerlik göstermektedir. Cephe düzenlemesi olarak daha çok Akdeniz ve İç Anadolu bölgesinde bulunan evlerle benzerlik gösterir. Antalya ve Isparta evlerinin cumbalı/köşklü cepheleri, Konya evlerinin köşklü bölümleri geleneksel Van evlerinin mimarisiyle benzerlik taşır. Bu bölgelerde bulunan evlerin cephe ve malzeme açısından gösterdiği benzerlik, plan düzenlemesi ve süslemeler yönünden bakıldığında geleneksel Van evlerinden farklılaşır. Geleneksel Van evlerinde iç mekân ve dış cepheler oldukça yalındır.
Van'ın Kültürel Değerleri ile ilgili diğer içerikler için TIKLAYINIZ