YYÜ Öğretim Üyesi ve Van'ın kent hafızası Sait Ebinç'in, Van'ın son bağbanı Remzi Dede ile çakalakapan meselesi üzerine hasbıhali.
Efendim zat-ı âlinizin bu bağ bahçe ve peyzaj hususundaki möhkem kariyeriniz ve kıdeminiz hakkında aziz ve necip Van kamuoyunu aydınlatabilir misiniz?
Cevap: Hay hay efendim: Bu fakirin ömrünün büyük bir yarısı Van'ın daracık toprak satıhlı sokaklarından biri olan Çalık Suvağında aşık, milav melikan top oynayarak geçmiştir. Diğer bir yarısı ise Van'ın bağ,bahçe ve bostanlarında ameli peyzaj çalışmaları ve ziyaretlerle geçmiştir.
Efendim şahsiyetiminin teşekkülünün erken safhalarında keşf ettiğim sanatsal istidadımdan dolayı bağ ve bahçe ve onların meyvelerine olan düşkünlüğümün farkına vardım. Takdir edersiniz ki bahçelerin güzelliğini yeşilliğini meyvelerini seyretmeye resmetmeye ecnebiler sanatsal olarak Natürmort diyorlar. Anlayacağınız Frenkçede bu "Ölü Meyve" "Ölü Nesne" demektir.
Yani meyveleri ille dalından koparıp hareketsiz hale getirmeyince kadar onun güzelliğini anlayıp resm edemezsiniz. Bu fakirde sırf bu sanat uğruna bağ ve bahçelere olan düşkünlüğü bu sanat tutkusundan dolayı bir kaç bahçenin möhresinden dıgırlanmışsa nefsinden dolayı değil sırf bu sanata olan hürmetinden ve sevdasından kaynaklanmaktadır.
Nigar Ezeye Çuvalla Yakalanmış
Efendim bazı sui niyetliler temsili Edremitliler bu sanatın inceliğini kavramaktan uzak oldukları için yarım asırdır "Remzi Dede Nigar Ezenin Tendirinin damında bir çuval çakalayla yakalanmış" diye ortalığı velveleye veriyorlar. Siz bu aziz ramazan günü bu masumun günahını alıp Edremitlilerin iftiralarına itibar etmeyin.
İlk Ticari Kariyer; Lokumculuk
Efendim esasında bu bağ ve bahçe işinden daha önce ticaret yapmaya çok heveslenmiştim O vakitler ilk teşebbüs olarak hediyelik lokum satma işine koyuldum.Van'da yazlık sinemalar önünde sokak aralarında küçük rulo halinde gözenekli kağıtlara sarılmış lokumlar satardım. Bu lokumların içinde bazılarının iç ambalajı mavi çıktımı hediye olarak müşteriye ikinci bir lokum hakkı kazındırıyordu. Fakat hediyelik lokumla başladığım ticari kariyerimin bu ilk basamağı ne yazık ki hezimetle neticelendi. Efendim o senelerde ne tesadüf ki Mıtırıp İno da benim gibi aynı işi yapıyordu.
Kısa Süren Ticari Teşebbüs
O vakitler Van'da yazlık sinemaların önünde perakende lokum tekeli İno ve avanesinin elindeydi. İno pazar payını daraltıyorum, kâr marjını düşüyorum diye ne yazık ki bu ticari teşebbüsüm de İno'nun tehditleri ve şantajları yüzünden akamete uğrayıp iflasla neticelendi. Beyzade İno nun (Belki boynu yerden artmaya) onun yüzünden sermayeyi kediye yükleyip iflas ettik. Çok kısa süren bu ticari teşebbüsümden sonra tekrar sanat aşkıyla bağ bahçe ihtisasına avdet etmek lüzumu hasıl oldu.
Efendim sırf bu sanat aşkı uğruna girmediğim bağ, çıkmadığım tendir evi damı, dıgırlanmadığım möhre duvarı kalmadı. Ğaraba Mehelle, İskele, Edremit biraz uzaktı amma serapa hürriyet demekti. Eh maksat bağ ve bostan peyzaj sevgisi olunca bütün mesafeler teferruattı
Ol vakitler Van'ın her tarafı ziraat sahasıydı. Şerefiyeden başlayıp güney cihetinde Acem Ğaço mehlesine kadar Doğu batı cihetinde Erek Dağının eteklerinden başlayarak bölük bölük taa Van Gölüne kadar şehir bütün bağ bahçe ve bostanlarla müzeyyendi. O vakitler adeta cennetin içinde yaşıyorduk. Zaten şehrin bizzatihi kendisi bir iç bahçe gibiydi.
Edremit'in Kirazları Ne Ğoş Olur Yazları
Efendim ne zaman bu fakir Çalık Suvağına Muhtar adayı olsa seçim sathı mahaline girilir girilmez bu Edremitliler daha önce hakkımda açtıkları "Çakala" davasında Aziz ve necip Van halkının maşeri vicdanında mahkum oldukları için yarım asırdır bu meseleyi temcit pilavı gibi ısıtıp ısıtıp milletin önüne getiriyorlar. Göya 1960 lı yılların ortasında Edremitde "Nigar Ezenin damında bir telis dolusu çakalayla yakalanmışımda. Nigar Ezenin cevizleri yetmemiş gibi bir de tendir evinin damındaki hediğe dadanmışım da Edremitin kirazlarında star bırakmamışımda. Kıymetli hemşehrilerim sakın siz inanmayın bunların hepsi küllüyen bühtan ve iftiradır. Efendim söylemesi ayıp bütün Van halkı başıma yemin içebilir. Fakat bu Edremitliler hariç. Edremitlilerin bu fakire hususi garezleri ve husumeti olduğundan ben belangaz fukaranın bu hususta sicili Akköprü çayı kadar temizdir. ( Akköprü dediysem şimdikiyle karıştırmayın ha Eski Akköprüyü kast ediyorum)
Edremitli Nigar Ezenin Dedikoducu Nevesi
Efendim esasında bu çakala meselesi çoktandır unutulmuştu. Fakat son zamanlarda Çalık Suvağının kadınları sabah ve akşam bulaşık yıkadıkları bir kova su almak için sıra bekledikleri sıra beklerken mahalle havadislerini birbirlerini aktardıkları Çalık kehrizinin başında Edremitli Nigar Ezenin dedikoducu bir nevesi Çalık kehrizi başında bu fakirin adını kadınlar meclisinde nahak yere dedikoduya konu ettiği için bu Çakala meselesi yeniden gündeme gelmiştir. Efendim benim gibi seciyesi mümtaz ve muazez bir şahsiyetin izzet-i nefsini yaralayan ve parlak siyasi ikbalime hâlel getirme gayreti içinde olanları tarih affetmeyecektir.
'İhtiyaç İcadın Anasıdır'
Kaç kez bu alicenap mümtaz ve muazez şahsiyetime yönelen bühtanları iftiraları mahkeme önünde ve tarihin huzurunda möhkem delillerle ispat, ibrâ ve iskât ettim. Fakat bu Edremitliler uslanmadılar. Her defasında bu Çuvalı suç aleti olarak dillendiriyorlar. Yine tekrarlamamda faide umarım. Efendim 1960 yıllarda Türkiyede zaten Anbalaj sanayii gelişmediği için bugünkü gibi poşet denen mevkute o senelerde henüz icat edilmemişti. Onun için o senelerde her şey zaten telis ve çuvalla taşınıyordu. File desen teknik olarak çakalalar küçük olduğu için filenin gözeneklerinden dökülüp ziyan olacağına mecburiyetten çuvalla taşımak zorundaydınız. Atalarımız ne demiş İhtiyaç icadın anasıdır.
