Van'ın İlk Coğarafi İşaret Alınarak Tescillenen Ürünü: Jirkan Kilimi
Dağlık ve soğuk bir bölge olan Van şehri ve çevresinde ana geçim kaynağı küçükbaş hayvancılıktır. Buna ve halkın yarı göçebe yaşam tarzına bağlı olarak bölgede yün kilim dokumacılığı çok eski bir gelenek olarak günümüze kadar ulaşmıştır.
VAN'da KİLİMCİLİK
Türk el sanatları Anadolu’nun her köşesinde birbirinden farklı teknik ve güzelliklerde meydana getirilmekte, bu Van ve yöresinde de kendini göstermektedir. Yörede el sanatlarının bu kadar canlı olmasının sebebi; bölgenin İran ve Doğu Türkistan yol kavşağı üzerinde bulunmasıdır.
Van ve çevresinde çeşitli el tezgâhlarında son derece güzel kilimler dokunmaktadır. Bunlar gerek çevrede gerek diğer büyük illerde pazar bulmakta, ayrıca yabancı turistlerin büyük ilgisini çekmektedir.
Van kilimleri yarım asır öncesine kadar yer tezgâhlarında çift kanat (şak) şeklinde, büyük boyutlu dokunmaktayken, günümüzde dokunanlar dikey tezgâhlarda ve daha küçük ebatlarda dokunmaktadır.
Dokumada geleneksel aletler kullanılmakta ve malzeme olarak bazen yün ipliğin bazen de fabrika iplerinin kullanıldığı görülmektedir. Van’da dokunan kilimlerde genel olarak kırmızı, siyah, natürel kahverengi, lacivert ve natürel beyaz olarak adlandırılan kirli Van beyazı renkleri görülür ki bunun sebebi kış mevsiminin oldukça uzun olmasıyla oluşabilecek kirlenmeyi saklayabilmektir.
VAN KİLİMLERİNİN ÖZELLİĞİ
Van ve yöresinde dokunan kilimlerde estetik güzelliğin yanında ilettiği mesaj çok daha önemlidir.Okuma Yazma bilmeyen İnsanımız ilmek ilmek, motif motif, duygularını, sevgisini, dile alamadığı, açıkça söyleyemediği aşkını, üzüntüsünü, beklentilerini kilimine işlemiştir. Kilimlerin her motifi bir mesajdır.
Her kilim bir kitap gibi zamanın mesajını günümüze taşımıştır.Her kilimde ayrı bir güzellik ayrı bir duygu vardır. Motiflerin tekrarından oluşan desenlerle süslü kilimlerin kenarlarında tek ya da çift sıralı bordürlere rastlanır. Kilimlerde kullanılan motiflerden birkaçı; kurt ayağı, akrep, çakmak, muhabbet kuşları, ip susması, koç boynuzu, kengöz, elibelinde, toplu koçbaşı, dikmeli susmadır.
İLK TESCİLLİ ÜRÜNÜMÜZ KİLİM
Van için bu kadar önemli kültürel bir değer olan Kilimcilik Van Büyükşehir Belediyesi tarafından değerlendirilerek 'Jirkan Kilimi' coğrafi işaret alarak tescillenmiştir.
JİRKAN KİLİMİNİN ÖZELLİĞİ
120 x 230 ölçülerinde doğal kök boyayla boyanmış gerçek yün iplikten oluşan tasarımımız kirkitli dokuma tekniği kullanılarak yapılmıştır. Kullanılan renkler ise lacivert, sarı, kırmızı, yeşil, siyah ve beyazdır.
Kilimin dış bordüründe eli belinde motifi kullanılmış, çoğunlukla kadın nadiren de erkek sembolü olan bu motif Türk kültüründeki "Yuvayı yapan dişi kuştur" atasözüne atfen dişinin eve uğur, bereket, kısmet, mutluluk, neşe ve bereket getirmesi dileklerini sembolize etmektedir.
İkinci bordürde kullanılan pıtrak motifi dikenli bir bitkinin tasviridir. Dikenlerinden dolayı göz değmesi ve nazardan korunma amacıyla kullanılmaktadır.
Ana zeminde simetrik düzende yer alan bereket motifi, dişiyi gösteren iki adet eli belinde motifi ve erkeği gösteren iki adet koçboynuzu motifinden oluşmaktadır. Doğumu, ebedi mutluluğu ve uğuru anlatan bir desendir. Bereket motifinin tam ortasında yer alan göz motifi, gözlerden çıkan bir enerji neticesinde nazarın ortaya çıktığı inancından dolayı, gözden gelen tehlikeyi yok etmek için nazarlık olarak kullanılmıştır.
Zeminde yer alan hayat ağacı motifleri ölümsüzlük, sonsuzluk ve özgürlük simgesi olarak yerini almaktadır.