Doğunun Çanakkale'si Van Zeve Şehitliği
1915 Rus işgali ve Ermeni çetelerinin katliamlarında 7 köyden 2 bin 500 Müslüman Vanlının topluca katledildiği Zeve Şehitliği 'Doğunun Çanakkale'si' olarak anılıyor...
'Zeve Şehitliği' katliamların en büyük delili
Van'da 1915'te Ermeniler tarafından katledilen 2 bin 500 Müslüman anısına dikilen Zeve Şehitliği mezalimin en büyük delilleri arasında bulunuyor.
Birinci Dünya Savaşı'nda Ermeni çetelerinin yaptığı mezalimin tanıklarının anlatımları, bilinen şehitlikler, çeşitli tarihlerdeki kazılarda ortaya çıkarılan toplu mezarlar ve Genelkurmay Başkanlığının arşivlerindeki belgeler, özellikle Doğu Anadolu'daki katliamları kanıtlıyor.
Savaş döneminde eli silah tutan erkek nüfusun cephelere gönderilmesi nedeniyle savunmasız yaşlı, kadın ve çocukların Ermeni çetelerin katliamına maruz kaldığı 1915-1918 yıllarını, en acı şekilde yaşayan illerden biri de Van oldu.
'Ermeni Çetelerinin İsyanı Rusların İşini Kolaylaştırdı'
Birinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan olaylar ve Ermenilerin yürüttüğü faaliyetlerle ilgili araştırmalarda bulunan Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Abdülaziz Kardaş, olayların aslında 19. yüzyılda başladığını, asıl sebebinin büyük devletlerin Doğu Anadolu'yla ilgili politikaları olduğunu söyledi.
Kardaş, şunları dile getirdi: "Nisan 1915'ten itibaren Van'da çok yoğun Ermeni isyanının başladığını ve Rusların işini kolaylaştırdığını görüyoruz. Ermeniler ve Ruslar, 20 Mayıs 1915'ten itibaren Van'ı tamamen işgal ediyor.
Bu sırada Ermeni çetelerin katliamlarından, Ermenilere hedef olmadan köylerini terk eden Hakis, Derebey, Göllü, Gülsünler gibi köylerde yaşayan 2 binin üzerindeki kadın, yaşlı ve çocuklardan oluşan halk, Van'a sığınmaya çalışıyor.
Van'a doğru hareket ettiklerinde şehrin işgal edildiğini, Ermeniler ve Ruslar tarafından yakıldığını öğreniyorlar. Van'daki Müslümanların büyük bir katliama maruz kaldıklarını, canını kurtarabilenlerin Bitlis'e, batıya kaçtıklarını duyduktan sonra geri çekiliyorlar.
Eski adı Zaviye olan Zeve köyüne geliyorlar. Bu 8 köy halkı, köylerini savunmaya karar veriyorlar.
'Zeve'de 2 bin 500 şehit yatıyor'
Kardaş, halkın ellerindeki imkanlarla gölden Zeve köyüne kadar olan "U" şeklindeki alanda siperler kazdığını ve müdafaaya karar verdiklerine dikkati çekti.
20-25 Mayıs 1915'te Ermeni çetelerinin köyün olduğu bölgeye saldırılar düzenlediğini ifade eden Kardaş, erkeklerin seferberlik emriyle cephelerde savaştığını, bu nedenle halkın savunma güçlerinin yeterli olmadığını vurguladı.
Kardaş, şöyle konuştu:
"Dolayısıyla kadın, yaşlı ve çocuklardan oluşan köylüler de kendini savunabilecek silah ve erkek nüfustan yoksundu ama savunma kararı alan halk, Ermenilerle yoğun çatışmaya giriyor.
Zeve köyünde toplanan halk, mühimmatları bitince ellerindeki balta gibi kesici, delici aletlerle mücadeleye devam ediyorlar.
Tam kesin tarihini veremiyoruz ama 25 Mayıs 1915'te Ermeni çeteleri köyün tümünü ele geçiriyor. Onların silah ve asker sayısı bakımından da büyük bir üstünlüğü vardı.
Gerek Osmanlı ordusundan çaldıkları silahlar, gerekse Rusya'dan kaçak yollarla aldıkları silahları, bu zavallı ve savunmasız halkı katletmek için kullanmışlardır. Ermeniler, çok büyük bir kıyım yapmışlardır. Burada 2 bin-2 bin 500 kişi kadar insan hayatını kaybetmiştir. Kurtulanlar da çok az sayıdadır.
Bu olaydan sonra 1990'lı yıllara kadar yaşayan tek kişi bulunuyordu. O da 'İbrahim Sargın' adlı vatandaştı. Dolayısıyla Van'daki Ermenilerin yaptığı Zeve katliamı, tarihin çok büyük bir kırımıdır. Bu, aynı zamanda Ermeni çetelerin barbarlığını, vahşiliğini ortaya koyan çok büyük bir delildir."
VAN ZEVE ŞEHİTLİĞİ NEREDE? VAN ZEVE ŞEHİTLİĞİNE NASIL GİDİLİR?
Van Zeve Şehitliği, Van-Erciş yolu üzerinde olup Van'a uzaklığı yaklaşık 15 km'dir. Zeve Şehitliğine Van YYÜ Kampüs yerleşkesinin içinden Bardakçı Köyü istikametine doğru gidebilirsiniz.
