Vanlıların Ağıt Yaktığı Ali Paşa Türküsünün Öyküsü
Tarım, insanların temel ihtiyacı olan beslenme gereksiniminin karşılanabilmesi için en önemli yöntemdir.
Tarımın yapılabilmesi için insanların kendilerini güvende hissetmeleri, can ve mal güvenliğinin olması gerekir. Can ve mal güvenliğinin olmadığı yerlerde tarım faaliyetleri en alt seviyede olacağından gıda ihtiyaçlarının karşılanmasında sıkıntılar yaşanması kaçınılmazdır.
Bu durumu en güzel anlatan olaylardan biri de Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Van’da yaşanmış.
O dönemlerde Van’da valilik yapan ve çalışmalarıyla halkın takdirini kazanan Ali Paşa, görevde olduğu sürece halkın güvenle üretim yapmasını sağlamış. Cesur, gözünü budaktan sakınmayan faal bir kişi olan Ali Bey, valilik makamına getirilince ilk işi kendisinden önce görev yapan Tahir Paşa’nın yapamadığı işleri düzeltmek olmuş.
Yarım bırakılan işleri tamamlamış ve Van halkı tarafından çok sevilmiş. Müslümanlar ve Hristiyanlar arasındaki ihtilafları çözen Ali Paşa’ya özellikle Müslüman ahali candan bağlanmış. Ali Paşa’nın Van Valiliği yaptığı dönemde Ermeni isyanı iyice şiddetlenmişti. Ermeni çeteleri köyleri basarak Müslüman halkı katletmekte ve ahali, çetelerin korkusundan tarlalarını ekip biçemez olmuştu.
Ermeni Komitacılara karşı büyük bir mücadeleye girişen Paşa, çok büyük başarılar elde eder. Komitacıların silah depolarını basıp binlerce silah ve mühimmatı ele geçirerek olası katliamların önüne geçer. Ali Paşa’nın başarıları Avrupa Devletlerinin hoşuna gitmediğinden, İstanbul Hükümeti üzerinde yaptıkları baskılar sonucu 20 Ekim 1908 tarihinde görevden alınır.
Ali Paşa’yı çok seven Van halkı, İstanbul’a telgraflar çekerek göreve iade edilmesini isteseler de durum değişmez. Ali Paşa Erzurum-Revan üzerinden Batum’a giderek, İstanbul’da bulunan ailesinin yanına deniz yoluyla ulaşmak ister.
Batum’da tam gemiye binecekken pusu kuran Ermeni Komitacılar tarafından vurularak şehit edilir. Ali Paşa’nın şehadet haberi kısa zamanda Van’a ulaşır. Ve Van halkı bu habere çok üzülür. Bu ağıt da halkın eski valisine duyduğu sevgi ve saygının ürünü olarak kültürümüzdeki yerini alır.
Ali Paşa Ağıtı
Bir düş gördüm seçemedim
Alışmışım soğuk suya
Issı sular içemedim
**
Allı gelin pullu gelin
Sana liralar vereyim
Bu güzellik sende varken
Beşi birlik dizdireyim
**
Ali Paşa Giyer kürkü
Yarı sansar, yarı tilki
Ali paşa burdan getti
Yıkılasın Van’ın mülkü
**
Üç atım var biri binek
Arkadaşlar kalkın gidek
Ali Paşa’yı vurdular
Yavrusuna haber verek
**
Öykülü Anlatan: Murat Yaşar
#van #hikayelitürküler #alipaşaağıdı
