Van'ın Başkale ve Gürpınar ilçelerinin, tarihi ve doğal güzelliklerinden; Travertenler, Zernek Barajı, Hoşap Kalesi ve Köprüsü ile Çavuştepe Kalesine yaptığımız gezi vlogu.
[ads1 ]
VAN BAŞKALE İLÇESİ
Eski ismi Elbak olan Başkale İlçesi 1910 yılında Van İline bağlı olan Hakkari Sancağı’nın merkezi iken, Cumhuriyet'ten sonra Başkale ismini alarak, ilçe olmuştur.
İlçe Urartular’ın, Selçuklular’ın ve Osmanlılar’ın yerleşimine sahne olmuş, Rusların desteği ile 2 Aralık 1915 tarihinden itibaren yaklaşık 3 yıl Ermeniler’in işgalinde kaldıktan sonra 2 Nisan 1918’de yeniden vatan topraklarına katılmıştır. Yüzölçümü 2599 km², deniz seviyesinden yüksekliği 2460 metredir.
Zap Suyu ve Karasu Başkale'nin önemli nehirleri olup, bu iki nehir Hakkari İli sınırlarında birleşerek Irak Devleti topraklarına uzanmaktadır.
Son dönemlerde özellikle doğal güzelliklerinden, Yavuzlar Köyünde bulunan Peribacaları ve Dereiçi Köyünde bulunan Travertenleri ile ilgi odağı olmaya başlamıştır.
Oldukça kadim olan ilçede çeşitle medeniyetlere ait bir çok tarihi eser bulunmaktadır.
İlçe hayvancılık ve tarım ile geçimini sağlamaktadır.
Doğa Harikası Başkale Travertenleri
Van'ın Başkale ilçesinde bulunan ve Pamukkale'yi andıran doğa harikası Başkale travertenleri, görenleri şaşırtıyor. Henüz çok fazla bilinmese de travertenlerin bulunduğu Dereiçi Mahallesi'nde yaşayanlar buranın da Pamukkale gibi hak ettiği ilgiyi görmesini istiyor.
VAN GÜRPINAR İLÇESİ
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Van'ın Gürpınar ilçemiz 1514 yılında Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Meydan Muharebesi sonrasında Safeviler’den alınmış, 1914 yılında başlayan Rus ve Ermeni işgalinden 1 Nisan 1918 tarihinde kurtarılarak yeniden vatan topraklarına katılmıştır.
1936 yılında ilçe olmuştur. İl merkezine uzaklığı 22 km mesafede 4.063 km2 yüzölçümü ile coğrafi alan olarak Türkiye’nin en büyük ilçesidir.
Tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlayan ilçenin Norduz Koyunu meşhurdur.
Özellikle son dönemlerde Alabalık Tesisleri ile Norduz Sofrası misafirlerin uğrak noktası olmuştur.
Van'ın su ihtiyacını karşılayan ve pınarlarıyla meşhur olduğu aldığı 'Gürpınar' adından belli olup bir zamanlar da 40 değirmeni ile anılmaktaydı.
Tarihi değerlerinin başında Hoşap Kalesi, Hoşap Köprüsü ile Çavuştepe Kalesi gelmektedir.
Gürpınar diyince akla ilk gelenlerden biri de Urartu dilini bilen nadir insanlardan olan Çavuştepe Kalesinin Bekçisi Mehmet Kuşman gelmektedir.
Son dönemlerde Zernek Barajı da balık tutkunlarının uğrak yeri olmuştur.
HOŞAP KALESİ
Van'ın Gürpınar ilçesinde, Van-Hakkari karayolu üzerindeki Hoşap (Güzelsu)'da yer almaktadır.
Hoşap, Van'a 60 km, Gürpınar ilçe merkezine ise 40 km uzaklıkta bulunmaktadır. Hoşap Suyu’nun kuzeybatısında sarp ve dik bir kaya kütlesi üzerine kurulan kale, iç kale ile bunun kuzeyindeki dış kaleden oluşmaktadır.
Geçmişi itibariyle Urartu Devletine kadar uzanan kale, Osmanlı Devleti'ne tabi Mahmudi Beyleri'nin yaptırdığı şekliyle günümüze ulaşmıştır. İç kale giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre Mahmudi Süleyman Bey tarafından, H. 1052 (1643) tarihinde yaptırılmıştır.
Dış kale surları arazinin yapısına göre şekillenmiş doğu, kuzey ve batıdan dolanan surlarla çevrelenmiştir. Doğu surları kısmen, batıdakiler ise büyük ölçüde yıkılmış durumdadır. Surları destekleyen burçlardan bazıları günümüze gelmiş, ayrıca doğu ve batıdaki kapıları tamamen yıkılmıştır. Dış kalenin kuzeydoğusunda bir gözetleme kulesi yer almaktadır. İçerisinde bugün bir cami kalıntısı ile köy evleri mevcuttur.
XIX. yüzyıl ortalarında terkedilmiş olan kale, içerisindeki yapılarıyla günümüze büyük ölçüde sağlam olarak gelmiştir. Bu nedenle bölgenin dikkat çeken sembol yapılarından birisidir.
HOŞAP KÖPRÜSÜ
Van ili sınırları içinde Hoşap Kalesi’nin eteğinde Hoşap suyu (Güzelsu) üzerindedir. Halen hizmet gören köprü, 1082 (1671) yılında Mahmûdî beylerinden Evliya Bey tarafından yaptırılmış olup onun adıyla da anılır.
Ortadaki büyük, yanlardakiler küçük üç sivri kemerli göze sahip olan köprü kesme taştan inşa edilmiştir ve 32 m. uzunluğunda, 5 m. genişliğindedir; tabliyesi toprak dolgulu stabilize yol şeklindedir. Yanlardaki kesme taş korkulukların başlardan 2 metrelik kısımları yıkılmış, üzerlerindeki yarım yuvarlak harpuştalar ise onarımlar sırasında sökülmüştür. Köprünün menba tarafında ayakların önünde üçgen sel yaranlar ve bunların biraz yukarısında masif örgüye mukavemet vermek için yapılan, ancak daha sonraki bir dönemde taşlarla örülerek kapatılan birer sivri kemerli açıklık bulunmaktadır.
ZERNEK BARAJI
Zernek Barajı, Van'ın Gürpınar ilçesinde Zernek Çayı üzerinde, sulama ve elektrik enerjisi üretimi amacıyla 1980-1988 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.
Barajda ayrıca Alabalık da yetiştirilmekte olup son dönem balık tutkunlarının uğrak yeri de olmaya başlamıştır.
ÇAVUŞTEPE KALESİ
Van'ın Gürpınar İlçesi’ne bağlı Çavuştepe Köyü’nde yer almaktadır. Van'a 25 km, Gürpınar ilçe merkezine 10 km mesafede, Van-Hakkari karayolunun hemen güney tarafında bulunmaktadır.
Bol Dağı silsilesinin batı ucunda kurulmuş olan kale, aşağı ve yukarı kalelerden oluşmaktadır. Kale, II. Sarduri tarafından M.Ö. 764-734 ta-rihleri arasında yaptırılmıştır. Kurucusuna izafeten kale, Sardur'un şehri anlamında "Sardurihinili" olarak adlandırılmaktadır.
Yukarı kale, aşağı kaleden 30 m yükseğe kurulmuştur. İçerisinde Haldi tapınağı ile bir açık hava tapınağı bulunmaktadır. Etrafında iri blok taşlarla örülmüş surları mevcuttur.
Aşağı Kale, tepenin sırtında 800 m uzunluğunda bir alanı kaplamaktadır. İki tarafta uç kale yöntemiyle yapılmış surları dikkat çekmektedir. Düzgün kesilmiş kalker bloklarıyla inşa edilmiş surları, doğrudan ana kayaya oturmaktadır.
Doğudan batıya doğru sıralanan ahır yapıları, depo binaları, tapınak, saray binaları ve sarnıçlardan oluşmaktadır. Tanrı İrmuşini adına inşa edilmiş tapınak üzerinde çivi yazılı kitabesi bulunmaktadır. Rizalitli kule tipli tapınaklar grubunda önemli bir yapıdır. Doğu tarafında kapısı ve bazalt taşlarından cephesi bulunmaktadır.
Kalenin diğer önemli yapılarını anakayaya oyulmuş sarnıçlar, saray ve depo binaları teşkil etmektedir.
