Van'da dağların arasında bulunan ve Urartu eseri Keşiş Gölü, doğal güzelliği ile ziyaretçilerini adeta büyülüyor.
Kuh, Kozan ve Erek Dağı arasındaki vadide yer alan 4 kilometrekarelik Keşiş Gölü ve çevresi, dağ ve yayla turizmi için vazgeçilmez mekanların başından geliyor.
Urartu Mirası
Urartu Kralı II. Rusa tarafından tarım arazilerinin sulanması amacıyla yaptırılan 2 bin 700 yıllık Keşiş Gölü, aynı zamanda çok gelişmiş bir mühendislik ürünü olarak biliniyor. Rengarenk çiçeklerin açıldığı ve temiz havasıyla ziyaretçilerini adeta büyüleyen Keşiş Gölü ve çevresi, özellikle göçerlerin vazgeçilmez mekanları arasında yer alıyor.
Nam-ı Diğer Turna Gölü
Turna Gölü, yöredeki ismiyle Keşiş Gölü veya Geniş Göl, yapımcısının adıyla Rusa Gölü, yapay bir göl olarak başlatılmış ise de asırlara dayalı bir gelişmeyle doğal bir göl, zengin bir sulak alan ve kuş cenneti halini almıştır. Van’a 30 km. mesafede, Gürpınar sınırları içinde yer alan Turna Gölü, Kuh, Kazan ve Erek dağlarının tepesinde, zirvedeki bir düzlükte bulunuyor. Turna Gölü’ne ulaşmak için araçla yarım saatlik bir tırmanış gerçekleştirmeniz gerekiyor. Göl, alanda üreyen ve konaklayan turnalardan dolayı bu ismi almış.
Turna Gölü, her tarafından buz gibi kaynak sularının fışkırdığı bir yaylada yer alıyor. Tamamı sazlıklarla kaplı. Gölün orta kısımları kuşların barınma alanı. Göl yüzeyi yağışlara bağlı olarak en az 4 – 7 km2’lik bir alanı kaplıyor. Gölün hidrolojik bölgesi 100 km3 civarında. Gölde halen mevcut küçük bentlerle 20 milyon m3 su depolanabiliyor. Turna Gölü’nün çevresi, bahar aylarından başlayarak yöredeki köylerin yaylağı durumuna geçiyor. Çadırlar kurulup sürüler yayılmaya başlıyor.
Gelişmis Bir Mühendislik Ürünü
Urartu Kralı II. Rusa (M.Ö. 685 – 645) tarafından küçük bir akarsu vadisinin önünün kapatılmasıyla meydana getirilen sunî bir göl olan Turna Gölü, aslında 2.700 yıldan beri çalışan bir sulama barajı özelliği taşıyor. Dönemin şartları dikkate alındığında gelişmiş bir mühendislik ürünü olan Göl, dağ ve yayla turizmi için oldukça elverişli bir ortam oluşturuyor. Gelişmiş bir mühendislik ürünü olan Rusa Barajı’nın iki ayrı duvarı bulunuyor. Bu duvarlardan biri gölün batı, diğeri ise kuzey batı ucunda yer alıyor.
Urartular, asırlar önce Van ve çevresinde yüksek bir su medeniyeti kurarak, sulu tarımı hayata geçirmişler. Van’ın merkezinde Şamram Kanalı ile sulama yapılırken, Turna Gölü vaya kurucusunun adıyla Rusa Gölü ve çevresindeki küçük barajlar vasıtasıyla suları toplayarak hem başkentin su ihtiyacını karşılamışlar, hem sulu tarımı uygulamışlar.
Van Ovası’na kadar birbiriyle bağlantılı olarak yapılan 4 adet baraj ve göletten biri olan Turna Gölü, geçirmiş olduğu küçük onarımlarla 2.700 yıldan beri çalışmaktadır. Turna Gölü’nden batı yönüne doğru akıtılan sularla, Van Ovası’nın sulanamayan kuzey batı ve güney doğu kesimlerindeki tarım alanları asırlardır sulanmaktadır.
Engil (Hoşap) Çayı’nın vadisinde bulunan 1.760 m. kotundaki bir pınardan çıkan suyu 56 km. uzunluğundaki mükemmel bir kanalla Van’ın güneyindeki ovaya akıtan Urartular, dünyada benzeri bulunmayan bir mühendislik başarısına imza atmışlardır. Kanal, yaklaşık 2.800 yıldan bu yana sürekli çalışarak bir dünya rekoruna imza atmıştır.
Urartu başkentinin ikinci önemli su kaynağı Rusa Barajı olmuştur. Van’ın doğusunda bulunan 2.890 m. kotundaki Turna (Keşiş – Rusa) Gölü’nün suyu barajlarla kabartılarak, büyük miktarda su depolanmış ve gölden beslenen dereler üzerinde bentler yaparak, yaz aylarında gerekli su ihtiyacı karşılanmıştır.
Urartu devrinde Turna Gölü’nde yapılan bentlerden güney bendinin bulunduğu yer bugünkü gölün su seviyesinden 10 m. yukarıda bulunuyor. Bu da gölde depolanan su miktarının 50 milyon m3 ‘e kadar çıkarılabildiğini gösteriyor. Gölün kuzey batısındaki bendin uzunluğu 350 m. civarında. Bu bentten akan su üzerinde 1.800’lü yıllarda Osmanlı İmparatorluğu döneminde “Faruk Bendi” inşa edilmiş.
Berlin Müzesi’ndeki çivi yazılı stelde, Urartu Kralı Rusa’nın Toprakkale’nin (Rusahinili) ve etrafındaki arazinin sulanması için yaptırdığı baraja ait gölün ismi “Rusa Gölü” olarak geçiyor ve sulamanın nasıl yapıldığı anlatılıyor.
Van’ın 70 km. kuzeyindeki Muradiye’de de aynı sistemle yapılmış 5 m. yüksekliğinde bir bent bulunuyor. Van Gölü çevresindeki Adilcevaz’da da tepe uzunluğu 57 m., genişliği 17 m. olan aynı şekilde inşa edilmiş bir Urartu bendi bulunmuştur.
Urartuların hâkim oldukları bölgelerde yapılan su tesislerinin devrin en ileri tekniğiyle gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. Turna Gölü üzerinde su depolamak için yapılanlar, Urartular’da iyi bir mühendislik bilgisinin bulunduğunu kanıtlıyor.