Hakkari Çukurca Tanıtım Filmi
Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) desteğiyle çekilen Hakkari'in kadim ilçelerinden Çukurca'nın Tanıtım Filmi...
Çukurca'nın Tarihçesi
Çukurca, Urartu uygarlığının ilk yerleşim yerlerinden biri olarak bilinmektedir. Abbasiler bu küçük yerleşim yerini "Mir" adı verilen dini, siyasi askeri şeflikle yönetmişlerdir. Selçuklular döneminde Çukurca İmadiye Beyliğine bağlanmıştır. Selçuklulardan sonra Osmanlı döneminde Hakkâri beyliğine tabi olmuştur. I. Dünya savaşında Ruslar ve Nasturiler Çukurca’yı yakıp yıkmışlardır. Musul sorunu ile önem kazanan Çukurca, 1926 yılında Ankara Antlaşması ile Türkiye toprakları içine alınmıştır. 6068 sayılı kanunla 1953 yılında ilçe yapılmıştır.
Coğrafi Konumu ve Nüfusu
Eski adı Çal olan Çukurca Irak sınırının sıfır noktasında 909 km2 yüzölçümüne sahiptir. Doğuda Yüksekova, batıda Şırnak, kuzeyde Hakkâri Merkez İlçe, güneyde Irak devlet hududu ile çevrili bir ilçedir. Zap Suyunun araziyi aşındırması nedeniyle engebeli bir coğrafyaya sahip olan Çukurca, deniz seviyesinden 1285 m yüksekliktedir. İl merkezine uzaklığı 77,7 km’dir.
Çukurca’nın TUİK’in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2020 yılına göre 16.137. Bu nüfus, 10.591 erkek ve 5.546 kadından oluşmaktadır.
Nüfusun 8.547'si ilçe merkezinde 8.114'ü ise köylerde yaşamaktadır.
Ekonomik Yapı
İlçenin temel geçim kaynakları tarım ve hayvancılıktır. Terör nedeni ile tarım ve hayvancılık gerilemiş ve ciddi bir gelir kaynağı olmaktan çıkmıştır. Halen devlet memurluğu, koruculuk ve küçük esnaflık temel geçim kaynaklarıdır. İlçede herhangi bir sanayi tesisi bulunmadığı gibi ciddi anlamda sanatkâr kesimde mevcut değildir.
Bu alandaki eksikliği gidermek üzere 580 m2 alana sahip küçük bir sanayi projesi Kaymakamlıkça hazırlanmış, Valilikçe de desteklenerek uygulanmaya geçirilmiştir. Projenin uygun nitelikte işyeri temin etme işlevi yanında marangozluk, demir doğrama, oto tamirhanesi, sıhhi tesisatçılık alanlarında atölyeler açılmak suretiyle bu alanlardaki ihtiyaç karşılanarak iş imkânı yaratma ve sanat eğitimini teşvik etme yönü bulunmaktadır. Atölyeler kapsamında 10 milyarlık makine alımı gerçekleştirilmiş olup proje 2000'lerin başında hayata geçirilmiştir.
İlçede dar alanda yüksek verim elde etmek ve tarımı geliştirmek amacı ile ilçenin iklim koşulları da göz önüne alınarak kaymakamlıkça seracılık projesi hazırlanarak Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı kanalı ile uygulamaya 1998 yılı ilkbahar mevsiminden itibaren geçirilmiştir. Proje kapsamında her biri 195 metre kare olan 20 adet sera ile üretim için gerekli tohum, ilaç ve suni gübre bulunmakta, üreticiye teşvik amaçlı olmak üzere ücretsiz olarak temin edilmektedir.
Tarımın canlandırılması yanında geçmiş yıllarda temel geçim kaynağı olan hayvancılığın geliştirilmesi de amaçlanmıştır. Kaymakamlıkça hazırlanan küçükbaş hayvancılık projesi Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfınca desteklenmek sureti ile uygulamaya konulmaktadır. Bu kapsamda 8 milyarlık harcama yapılarak yaklaşık 60 aile projeye alınmıştır.
Alternatif üretim biçimlerini ilçe ile tanıştırmak amacıyla alabalık üretim tesisi projelendirilmiş projeye yüzme havuzu da ilave edilerek sosyal boyut kazandırılmıştır. Proje Sayın Valimiz tarafından desteklenerek uygulamaya sokulmuştur.
Eğitim
Eğitim, sonucu geç alınan fakat sonucu en etkili olan yatırımdır. Çukurca'da eğitim bu yaklaşımla ele alınmaktadır. Eğitim düzeyi düşük olmasına karşın eğitimli toplum olma hedefine ulaşma gayreti içinde bulunmaktadır. İlçede halen beş ilköğretim okulu, bir YİBO, bir lise bulunmakta, sekiz derslikli ilköğretim okulu ile bir YİBO inşaatı devam etmektedir.
Öğrencilerin eğitim hedeflerini üniversiteye taşımada yardımcı olmak amacıyla halk eğitim bünyesinde ücretsiz üniversite hazırlık kursları 1997-1998 eğitim öğretim yılından itibaren verilmektedir. Geçmiş yıllar da sadece üniversite birinciliği kontenjanıyla bir yüksek kurumuna yerleşmek olanaklı iken kurslar sayesinde 1998 yılında yüksek başarı elde edilmiştir. Halen bütün branşlarda, eksiksiz olarak, öğretmenlerimiz üniversite hazırlık kurslarına özverili bir şekilde devam etmektedir.
Halk Eğitim
Çukurca da Halk Eğitim faaliyetlerine özel bir önem verilmektedir. Göreceli olarak daha düşük eğitim düzeyine sahip genç kızların eğitilmesi ve üretken nüfus haline gelmesi amacıyla değişik kurslar açılmaktadır. 1994 yılında bölücü terör örgütü mensuplarınca yakılan Halk Eğitim binası Valimiz Sayın Nihat CANPOLAT ve Milli Eğitim Bakanlığının katkılarıyla onarılarak 1998 yılı aralık ayında faaliyete geçirilmiştir.
Yöresel motiflerin potansiyel zenginliğini ekonomik üretim haline getirebilmek için Valilikçe temin edilen 84 kilim tezgahı ile kilimcilik, 13 dikiş makinası ile biçki dikiş, BEKO firmasınca temin edilen 10 piko makinasıyla makine nakışı, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı kanalıyla temin edilen 27 adet trikotaj makinası, Romeus ve Overlok makinasıyla trikotaj kurs ve atölyeleri yer almaktadır. Bu kurs ve atölyelerin yün, iplik, kumaş gibi üretim ihtiyaçlarının tamamı genç kızların ailelerinin ekonomik durumları nedeniyle Kaymakamlıkça karşılanmaktadır.
Kursiyerler arasında temel eğitim görmemiş olanlar için okuma-yazma kursu uygulamaya sokulmuştur. Okuma-yazma kursları halk eğitim binası dışında ilçe merkezi ve köylerde geniş çapta sürdürülmektedir.
Öğretmen Evi
Yurdumuzun kırsal kesimlerinde öğretmenlik yapmak oldukça meşakkatli bir görevdir. Çeşitli teknik yetersizlik, sosyal hayatın kısıtlılığı ve özellikle barınma sorunları öğretmenliği zor meslek haline getirmiştir. Bu cümlelerden sonra da kırsal bir alan olan Çukurca'da öğretmenlik yapmanın çok zor olduğu üzerinde durulması gerektiği sanılabilir. Ancak Çukurca'da öğretmenlerin daha çağdaş mekanlarda barındıkları ve çeşitli sosyal ihtiyaçlarını karşılayabildikleri Türkiye'deki kırsal alanlara örnek gösterilebilecek bir öğretmen evi olduğu söylenebilir.
Özellikle 10 daireli ve kaloriferli öğretmen lojmanlarının yanında ayrıca 13 odalı 24 kişi kapasiteli her odasında televizyon ve telefonu bulunduğu, çeşitli etkinliklerin yapılabileceği 80 kişilik salonu, yine 50 kişilik 70 ekranlı televizyonların bulunduğu dinlenme salonu, yemekhanesi ile ve bir çok kırsal bölgeden daha iyi durumda olduğunu söyleye biliriz.
Barınma, sosyal ihtiyaçlar ve diğer ihtiyaçların giderildiği ortamlarda çalışan öğretmenlerimizin verimlerinin artacağı da kaçınılmaz bir gerçektir. Üniversite başarısını buna bağlamak her halde o kadar yanlış olmaz.
İlçe Halk Kütüphanesi
1998 yılı Mart ayında ilçede Kaymakam Kadir OKUTAN'ın büyük gayretleri ile Kültür Bakanlığına bağlı İlçe Halk Kütüphanesi açılmıştır. Öğretmen evine bağlı binanın zemin katında hizmete açılan kütüphane 100 metre karelik alanda 50 kişilik okuyucu salonu ile 4 bilgisayar ünitesi desteğinde okurlarına hizmet vermektedir. 6000 adet kitap bulunan kütüphanede İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünden geçici görevle görevlendirilen bir memur görev yapmaktadır.
Eğitsel faaliyetleri desteklemek üzere açılan kütüphaneye değişik yayınevi ve üniversitelerden kitap temin edilmiştir. Bu katkılar öğrenci ve vatandaşça şükranla karşılanmıştır.
Tarihi Yerleri
Emir Şaban Medresesi: 16.yüzyıl Osmanlı mimarisinin güzel bir örneğini teşkil etmektedir.
Tarihi Taş Evler: Çukurca kalesinin yamacına kurulmuş kesme taştan yapılmış tarihi Çukurca evlerinin günümüze kadar uzanmış güzel birer örnekleridir. Tarihi evler çok katlı ve kaleye yaslanmış vaziyette inşa edilmişlerdir.
Bunların dışında: Çukurca kalesi, taş merdivenle inilen 5-6 metre derinliğinde 3-4 metre eninde 4 adet su sarnıcı ile Kuzeyi Bey mahallesinde akit denilen taştan kesilmiş su arkı da belli başlı tarihi ören yerlerindendir.